gefa sig

см. gefa

[g̊ʲε:va]

gef, gaf, gáfum, gefið (см. тж. gefinn)

1. vt

1) ( e-m e-ð) давать (кому-л. что-л.)

2) дарить

3) раздавать; сдавать ( карты)

4) задавать корм ( скоту)

2. vi ( fyrir e-ð)

gefa á

gefa á milli

gefa af sér

gefa e-ð frá sér

gefa í

gefa í mílli

gefa inn

gefa með

gefa saman

gefa upp

gefa út

3. gefa sig

1) слабеть, поддаваться

2)

gefa sig að

gefa sig fram

gefast:

gefast upp

1) (to leave, not intending to return to: They abandoned the stolen car.) yfirgefa

2) (to give (oneself) completely to: He abandoned himself to despair.) gefa sig á vald

•

- abandoned

1) (to yield to control or to a particular kind of treatment by another person etc: I refuse to submit to his control; The rebels were ordered to submit.) gefa sig á vald

2) (to offer (a plan, suggestion, proposal, entry etc): Competitors for the painting competition must submit their entries by Friday.) leggja fram

•

- submission

[ou:sg̊ʲɪftʏr̬]

* * *

(á, átta, áttr), v.

1) to own, possess (Starkaðr átti hest góðan);

2) to have (eiga börn, föður, móður, vin);

eiga konu, to have her for wife;

hann átti Gró, he was married to G.;

hann gekk at eiga Þóru, he took Th. for his wife, he married Th.;

enga vil ek þessa eiga, I will not marry any of these;

eiga heima, to have a home, to live (þeir áttu heima austr í Mörk);

eiga sér e-t = eiga e-t (Höskuldr átti sér dóttur, er Hallgerðr hét);

eiga ván e-s, to have hope of a thing, to reckon upon;

eiga hlut at or í e-u, to have a share in a thing, to be concerned in;

eiga vald á e-u, to have within one’s power;

3) to be under obligation, be obliged, have to do a thing;

tólf menn, þeir er fylgð áttu með konungi, who were bound to attend the king’s person;

á ek þar fyrir at sjá, I am bound (I have) to see to that;

átti Hrútr för í Vestfjorðu, H. had to go to the V.;

4) to have a right (claim) to, be entitled to (eiga högg ok höfn í skóginum);

eiga mál í e-m, to have a charge against one;

eiga rétt á sér, to have a (personal) claim to redress;

5) to keep, hold;

eiga fund, þing, samkvámu, stefnu, to hold a meeting;

eiga kaupstefnu, to hod a market;

eiga orrustu við e-n, to fight a battle with one;

eiga högg við e-n, to exchange blows with one;

eiga illt við e-n, to quarrel with;

eiga tal (or mál) við e-n, to speak, converse with one;

6) as an auxiliary with pp. = hafa (þat er við áttum mælt);

eiga skilit, to have stipulated;

7) to have to (skal Þ. eigi at því eiga at spotta);

eiga hendr sínar it verja, to have to act in self-defence;

eiga um vandræði at halda, to be in a strait;

8) eiga e-m e-t, to owe to one (mun æ, hvat þú átt þeim er veitir);

9) to be the person denoted by a thing;

þat muntu ætla, at ek mun eiga hinn bleika uxann, that the fawn-coloured ox means me;

10) with preps.:

eiga e-t at e-m, to have something due from one, to expect from one (þat vil ek eiga at þér, at þú segir mér frá ferð þinni);

to deserve from one (ok á ek annat at þér);

þeir er mikit þóttust at sér eiga, had much in their power;

eiga e-t eptir, to have to do yet, to have left undone (þat áttu eptir, er erfiðast er, en þat er at deyja);

to leave behind one (andaðist ok átti eptir tvá sonu vaxna);

eiga e-t saman, to own in common;

eiga skap saman, to agree well, be of one mind;

eigi veit ek, hvárt við eigum heill saman, whether we shall live happy together;

eiga saman, to quarrel, = eiga deild saman;

eiga um við e-n, to have to deal with (við brögðótta áttu nú um);

þar sem við vini mína er um at eiga, where my friends are concerned;

eiga e-t undir e-m, to have in another’s hands;

Njáll átti mikit fé undir Starkaði ok í Sandgili, N. had much money out at interest with St. and at Sandgil, er sá eigi vel staddr, er líf sitt á undir þinum trúnaði, whose life depends on thy good faith;

eiga mikit (lítit) undir sér, to have much (little) in one’s power;

far þú við marga menn, svá at þú eigir allt undir þér, that the whole matter rests in thy own hands;

hann sá, at hann átti ekki undir sér, that he had no influence;

eiga við e-n, to have to do with, fight with (brátt fundu þeir, at þeir áttu þar ekki við sinn maka);

ekki á ek þetta við þik, this is no business between thee and me;

eiga gott (illt) við e-n, to be on good (bad) terms with one;

eiga við konu, to have intercourse with, = eiga lag (samræði) við konu;

recipr., eigast við, to deal with one another; fight, quarrel;

eigast við deildir, to be engaged in strife;

áttust þeir höggvaskipti við, they exchanged blows with one another.

1) possession;

kasta sinni eigu, leggja sína eigu, í e-t, to take possession of;

2) property.

* * *

pret. átti; pret. subj. ætti, pres. eigi; pres. ind. á, 2nd pers. átt (irreg. eigr, Dipl. v. 24), pl. eigum, 3rd pers. pl. old form eigu, mod. eiga; imperat. eig and eigðu; sup. átt; with suffixed neg. pres. ind. 1st pers. á’k-at, 2nd pers. átt-attu; pret. subj. ættim-a: [Gr. ἔχω; Goth. aigan; A. S. âgan; Hel. êgan; O. H. G. eigan; Swed. äga; Dan. eje; Engl. to owe and own, of which the former etymologically answers to ‘eiga,’ the latter to ‘eigna’]:—to have, possess.

A. ACT.

I. denoting ownership, to possess:

1. in a proper sense; allt þat góz sem þeir eiga eðr eigandi verða, D. N. i. 80; hann eigr hálfa jörðina, Dipl. v. 24; Björn hljóp þá á skútu er hann átti, Eb. 6; Starkaðr átti hest góðan, Nj. 89; þau áttu gnótt í búi, 257; hón á allan arf eptir mik, 3; átti hón auð fjár, Ld. 20; ef annarr maðr ferr með goðorð en sá er á, Grág. i. 159; annat vápnit, ok á þat Þorbjörn, en Þorgautr á þetta, Ísl. ii. 341; eignir þær er faðir hans hafði átt, Eb. 4; í ríki því er Dana konungar höfðu átt þar lengi, Fms. xi. 301, Rb. 494, Eb. 54, 118, 256, 328, Sturl. ii. 60, Eg. 118; e. saman, to own in common, Grág. i. 199; ef tveir menn eigo bú saman, ii. 44; e. skuld (at e-m), to be in debt, Engl. to owe; en ef hann átti engar skuldir, if he owed no debts, i. 128; þar til átti honum ( owed him) meistari Þorgeirr ok þá mörk, D. N. iv. 288 (Fr.); e. fé undir e-m, to be one’s creditor, Nj. 101; in mod. usage, e. fé hjá e-m, or ellipt., e. hjá e-m.

2. in a special sense;

α. eiga konu, to have her to wife; hann átti Gró, Eb. 16; hann átti Ynghvildi, 3; Þorgerðr er (acc.) átti Vigfúss, … Geirríðr er (acc.) átti Þórólfr, 18; hann gékk at eiga Þóru, he married Thora, id.; Þuríði hafði hann áðr átta, Thorida had been his first wife, 42; enga vil ek þessa e., I will not marry any of these, Nj. 22; Björn átti þá konu er Valgerðr hét, 213, 257; faðir Hróðnýjar er átti Þorsteinn, Landn. 90; Ásdísi átti síðar Skúli, S. was A.’s second husband, 88; Þorgerðr er átti Önundr sjóni, 89; Vigdís er átti Þorbjörn enn digri, 87; Árnþrúðr er átti Þórir hersir, 66; Húngerð er átti Svertingr, 6l, 86, and in numberless passages: old writers hardly ever say that the wife owns her husband—the passages in Edda 109 (vide elja) and Nj. 52 (til lítils kemr mér at eiga hinn vaskasta mann á Íslandi) are extraordinary—owing to the primitive notion of the husband’s ‘jus possessionis’ (cp. brúðkaup); but in mod. usage ‘eiga’ is used indiscriminately of both wife and husband; Icel. even say, in a recipr. sense, eigast, to own one another, to be married: þau áttust, they married; hann vildi ekki at þau ættist, hann bannaði þeim að eigast, he forbade them to marry:—to the ancients such a phrase was almost unknown, and occurs for the first time in K. Á. 114.

β. eiga börn, to have children, of both parents; áttu þau Jófriðr tíu börn, J. and her husband had ten bairns, Eg. 708; hann átti dóttur eina er Unnr hét, Nj. 1; þau Þorsteinn ok Unnr áttu son er Steinn hét, Eb. 10, Nj. 91, 257; áttu þau Þórhildr þrjá sonu, 30; e. móður, föður, to have a mother, father, Eb. 98; vænti ek ok, at þú eigir illan föður, id.

γ. the phrase, e. heima, to have a home; þeir áttu heima austr í Mörk, Nj. 55; því at ek tek eigi heim í kveld, þar sem ek á heima út á Íslandi, 275; in mod. usage = to live, abide, in regard to place, cp. the questions put to a stranger, hvað heitir maðrinn? hvar áttu heima? used in a wider sense than búa.

δ. eiga sér, to have, cp. ‘havde sig’ in Dan. ballads; Höskuldr átti sér dóttur er Hallgerðr hét, Nj. 3; ef hann á sér í vá veru, Hm. 25, (freq. in mod. use.)

3. without strict notion of possession; e. vini, óvini, to have friends, enemies, Nj. 101; hverja liðveizlu skal ek þar e. er þú ert, what help can I reckon upon from thee? 100; e. ván e-s, to have hope of a thing, to reckon upon, 210; e. til, to have left; ekki eigu it annat til ( there is nothing left for you) nema at biðja postulann. Jóh. 623. 22: in mod. usage e. til means to own, to have left; hann á ekkert til, he is void of means, needy; eiga góða kosti fjár, to be in good circumstances, Ísl. ii. 322; e. vald á e-u, to have within one’s power, Nj. 265; the phrase, e. hlut at e-u, or e. hlut í e-u, to have a share, be concerned with; eptir þat átti hann hlut at við mótstöðumenn Gunnars, 101, 120; þar er þú ættir hlut at, where thou wast concerned, 119; mik uggir at hér muni eigi gæfu-menn hlut í e., 179: hence ellipt., e. í e-u, to be engaged in, chiefly of strife, adversity, or the like; thus, e. í stríði, fátaekt, baráttu, to live, be deep in struggle, want, battle, etc.

II. denoting duty, right, due, obligation:

1. to be bound, etc.; þeir menn er fylgð áttu með konungi, the men who owed following to (i. e. were bound to attend) the king’s person, Fms. vii. 240; á ek þar fyrir at sjá, I am bound to see to that, Eg. 318; Tylptar-kviðr átti um at skilja, Eb. 48; þeir spurðu hvárt Njáli þætti nokkut e. at lýsa vígsök Gunnars, Nj. 117; nú áttu, Sigvaldi, now is thy turn, now ought thou, Fms. xi. 109, Fs. 121; menn eigu ( men ought) at spyrja at þingfesti, Grág. i. 19; þá á þann kvið einskis meta, that verdict ought to be void, 59; ef sá maðr á ( owns) fé út hér er ómagann á ( who ought) fram at færa, 270; nú hafa þeir menn jammarga sem þeir eigu, as many as they ought to have, ii. 270; tíunda á maðr fé sitt, … þá á hann þat at tíunda, … þá á hann at gefa sálugjafir, i. 202:—‘eiga’ and ‘skal’ are often in the law used indiscriminately, but properly ‘ought’ states the moral, ‘shall’ the legal obligation,—elska skalt þú föður þinn og móður, þú skalt ekki stela, where ‘átt’ would be misplaced; sometimes it is merely permissive, gefa á maðr vingjafir at sér lifanda, ef hann vill, a man ‘may’ whilst in life bequeath to his friends, if he will, id.; maðr á at gefa barni sínu laungetnu tólf aura, ef hann vill, fyrir ráð skaparfa sinna, en eigi meira nema erfingjar lofi, a man ‘may’ bequeath to the amount of twelve ounces to his illegitimate child without leave of the lawful heir, etc., 203; ef þat á til at vilja, if that is to happen, Fas. i. 11.

2. denoting claim, right, to own, be entitled to, chiefly in law phrases; e. dóm, sakir, to own the case, i. e. be the lawful prosecutor; ok á sá þeirra sakir, er …, Grág. i. 10; eðr eigu þeir eigi at lögum, or if they be not entitled to it, 94; e. mál á e-m, to have a charge against one, Nj. 105; e. rétt á e-u, to own a right; sá sem rétt á á henni, who has a right to her, K. Á. 16; þeir sögðu at þeim þótti slíkr maðr mikinn rétt á sér e., such a man had a strong personal claim to redress, Nj. 105; hence the phrase, eiga öngan rétt á sér, if one cannot claim redress for personal injury; þá eigu þeir eigi rétt á sér, then they have no claim to redress whatever, Grág. i. 261; e. sök, saka-staði á e-u, to have a charge against; þat er hann átti öngva sök á, Nj. 130; saka-staði þá er hann þótti á eiga, 166; kalla Vermund eigi ( not) eiga at selja sik, said V. had no right to sell them, Eb. 116: hence in mod. usage, eiga denotes what is fit and right, þú átt ekki að göra það, you ought not; eg ætti ekki, I ought not: in old writers eiga is seldom strictly used in this sense, but denotes the legal rather than the moral right.

β. eiga fé at e-m (mod. e. hjá e-m), to be one’s creditor, Grág. i. 90, 405, Band. 1 C: metaph. to deserve from one, ok áttu annat at mér, Nj. 113; e. gjafir at e-m, 213; in a bad sense, kváðusk mikit e. at Þráni, they had much against Thrain, 138.

γ. the law phrase, e. útkvæmt, fært, to have the right to return, of a temporary exile, Nj. 251: at hann skyli eigi e. fært út hingat, Grág. i. 119; ok á eigi þingreitt, is not allowed to go to the parliament, ii. 17; e. vígt, Grág., etc.

III. denoting dealings or transactions between men (in a meeting, fight, trade, or the like), to keep, hold; þætti mér ráðliga at vér ættim einn fimtardóm, Nj. 150; e. orrustu við e-n, to fight a battle, Fms. i. 5, Eg. 7; e. högg við e-n, to exchange blows, 297; e. vápna-viðskipti, id., Fms. ii. 17; eiga handsöl at e-u, to shake hands, make a bargain, x. 248; e. ráð við e-n, to consult, hold a conference with, Nj. 127; e. tal við e-n, to speak, converse with one, 129; e. mál við e-n, id., Grág. i. 10; e. fund, to hold a meeting, Nj. 158; e. þing, samkvámu, stefnu, to hold a meeting, Eg. 271; þetta haust áttu menn rétt (a kind of meeting) fjölmenna, Eb. 106; e. kaupstefnu, to hold a market, exchange, 56; e. féránsdóm, Grág. i. 94; e. gott saman, to live well together, in peace and goodwill, Ld. 38; e. illt við e-n, to deal ill with, quarrel with, Nj. 98; e. búisifjar, q. v., of intercourse with neighbours, Njarð. 366; e. drykkju við e-n, to be one’s ‘cup-mate,’ Eg. 253; e. við e-n, to deal with one; ekki á ek þetta við þik, this is no business between thee and me, Nj. 93; gott vilda ek við alla menn e., I would live in goodwill with all, 47; e. við e-n, to fight one; eigum vér ekki við þá elligar (in a hostile sense), else let us not provoke them, 42; eðr hvárt vili it Helgi e. við Lýting einn eðr bræðr hans báða, 154; brátt fundu þeir, at þeir áttu þar eigi við sinn maka, Ld. 64; Glúmr kvað hann ekki þurfa at e. við sik, G. said he had no need to meddle with him, Glúm. 338; e. um að vera, to be concerned; ekki er við menn um at e., Nj. 97; þar sem við vini mína er um at e., where my friends are concerned, 52; við færi er þá um at e., ef Kári er einn, there are fewer to deal with, to fight, if K. be alone, 254; við brögðótta áttu nú um, Fms. v. 263; ætla ek at oss mun léttara falla at e. um við Svein einn, iv. 80; Sveinn svarar, at þeir áttu við ofrefli um at e., that they had to deal with odds, 165.

β. almost as an auxiliary verb; e. skilt (skilit), to have stipulated; hafa gripina svá sem hann átti skill, Fms. vi. 160; þat átta ek skilit við þik, ii. 93; sem Hrani átti skilt, iv. 31; e. mælt, of oral agreement; sem vit áttum mælt með okkr, xi. 40; þá vil ek þat mælt e., 124: in mod. usage e. skilit means to deserve, eg á ekki þetta skilit af hér, etc.

γ. sometimes used much like geta; við því átti Búi eigi gert, B. could not guard against that, Fms. i. 117, cp. xi. 109:—also, e. bágt, to be in a strait, poor, sickly; e. heimilt, to have at one’s disposal, Eb. 254.

IV. to have to do; skal Þorleifr eigi ( not) e. at því at spotta, Eb. 224; e. hendr sínar at verja, to have to defend one’s own hands, to act in self-defence, Nj. 47; e. e-m varlaunað, to stand in debt to one, 181; e. um vandræði at halda, to be in a strait, Eb. 108; e. erindi, to have an errand to run, 250; en er þeir áttu um þetta at tala, when they had to talk, were talking, of this, Stj. 391; e. ríkis at gæta, to have the care of the kingdom, Nj. 126; en þó á ek hverki at telja við þik mægðir né frændsemi, i. e. I am no relation to thee, 213; ok ætti þeir við annan at deila fyrst, 111; e. mikið at vinna, to be much engaged, hard at work, 97; e. e-t eptir, to have left a thing undone, 56; e. för, ferð, to have a journey to take, 11, 12; hann átti þar fé at heimta, 261; e. eptir mikit at mæla, 88.

2. metaph. in the phrases, e. mikit (lítið) ‘at’ ser, or ‘undir’ sér, to have much (or little) in one’s power; margir menn, þeir er mikit þóttusk at sér e., Sturl. i. 64; far þú við marga menn, svá at þú eigir allt undir þér, go with many men, so that thou hast the whole matter in thy hands, Ld. 250; en ávalt átta ek nokkuð undir mér, Vígl. 33; kann vera at hann eigi mikit undir sér, Fas. i. 37; eigum heldr undir oss ( better keep it in our own hands), en ganga í greipar þeim mæðginum, Fs. 37; sem þeir, er ekki eigu undir sér, who are helpless and weak, Þorst. St. 55; e. þykisk hann nokkut undir sér, i. e. he bears himself very proudly, Grett. 122; þetta ráð vil ek undir sonum mínum e., I will leave the matter in my sons’ hands, Valla L. 202; e. líf sitt undir e-m, to have one’s life in another’s hands, Grett. 154; mun ek nú senda eptir mönnum, ok e. eigi undir ójöfnuði hans, and trust him not, 110: hence in mod. usage, e. undir e-u, to risk; eg þori ekki að e. undir því, I dare not risk it: e. saman, to have or own in common; the saying, það á ekki saman nema nafnið, it has nothing but the name in common; rautt gull ok bleikt gull á ekki saman nema nafn eitt, Fms. v. 346: the proverb, þeygi á saman gamalt og ungt, Úlf. 3. 44; e. skap saman, to agree well; kemr þú þér því vel við Hallgerði, at it eigit meir skap saman, you are quite of one mind, Nj. 66; eigi veit ek hvárt við eigum heill saman, I know not whether we shall have luck, i. e. whether we shall live happy, together, 3.

β. to deal with one another (sam-eign); er vér skulum svá miklu úgæfu saman e., that we are to have so much mischief between us, Nj. 201; e. e-t yfir höfði, to have a thing hanging over one’s head, Sks. 742.

V. to agree with, to fit, to suit one:

1. with acc., það á ekki við mig, it suits me not, it agrees not with me.

2. with dat., medic. to agree, heal, the sickness in dat., thus the proverb, margt á við mörgu, cp. ‘similia similibus curantur,’ Vidal. ii. 109.

3. absol. to apply to; at hann skyldi eigi trúa lágum manni rauðskeggjuðum, því at meistarinn átti þetta, the description suited to the master, Fms. xi. 433; þat muntu ætla, at ek muna e. hinn bleika uxann, that the dun ox means me, Vápn. 21.

B. REFLEX., in a reciprocal sense, in the phrase, eigask við, to deal with one another, chiefly to fight; en er þeir höfðu langa hríð við átzk, when they had fought a long time, Eb. 238, 74; eigask við deildir, to be engaged in strife, 246; áttusk þeir höggva-viðskipti við, they came to a close fight, Fms. i. 38; áttusk þeir fá högg við, áðr …, they had a short fight before …, Eg. 297; fátt áttusk þeir við Þjóstólfr ok Þorvaldr, Thostolf and Thorwald had little to do with one another, kept aloof from each other, Nj. 18; var nú kyrt þann dag, svá at þeir áttusk ekki við, tbat day passed quietly, so that they came not to a quarrel, 222.

β. to marry, vide above (A. I. 2).

(heit; hét, hétum; heitinn), v.

1) to call give a name to;

Grímni mik hétu, they called me G.;

heitinn eptir e-m, called (named) after one;

2) to call on one;

heita e-n á brott, to call on one to be gone, bid one go (heitit mik héðan);

heita á e-n, to exhort one (in battle);

to invoke (heita á hinn heilaga Ólaf);

heita á e-n til e-s, to invoke (appeal to) one for a thing (hann hét á Þór til fulltings);

3) intrans., the pres. ‘heiti’ (not ‘heit’), to be hight, be called;

Óðinn ek, nú heiti, now I am called Odin;

Ólafr heiti ek, my name is O.;

Úlfr hét maðr, there was a man, whose name was U.;

bœr heitir á Bakka (at búrfelli), there is a farm called B.;

heita (to be reckoned) frjáls maðr, hvers manns níðingr;

4) with dat. to promise (heita e-m e-u);

mantu, hverju þú hézt mér, do you remember what you promised me?

heita e-m hörðu, to threaten one;

Bárði var heitit meyjunni, the maid was promised to B.;

5) refl., heitast, to vow, plight one’s faith (þeir hétust reka Hákon ór landi);

heitast e-m, to vow one’s person to one (heitast hinum heilaga Ólafi konungi);

to be betrothed to one.

(heitta, heittr), v.

1) to heat (heita spjót í eldi);

2) to brew (heita mungát, heita öl).

f. brewing (cf. ölheita).

* * *

pres. heit, heitr, and in A. II. heiti, heitir (bisyllabic), in mod. usage heiti through all significations; pret. hét, hétu, 2nd pers. hézt; part. heitinn.

A. [Ulf. haitan = καλειν; A. S. hâtan; Old Engl. hight, pret. hot; O. H. G. haizan; Germ. heissen; Swed. heta; Dan. hede]:

I. trans. with acc. to call, give name to; hve þik hétu hjú? Fsm. 47; Urð hétu eina, Vsp. 20; Heiði hana hétu, 25; Grímni mik hétu, Gm. 49; hve þik heitir halr, Hkv. Hjörv. 14; Hnikar hétu mik, Skv. 2. 18; hétu Þræl, Rm. 8; hétu Erna (Ernu?), 36: the naming of infants was in the heathen age accompanied by a kind of baptism (ausa vatni), vide ausa, p. 35.

2. metaph. to call on one; in the phrase, heita e-n á brott, to turn one out, call on one to be gone; þá er maðr á brott heitinn ef honum er eigi deildr matr at málum, Grág. i. 149; Vermundr hét hann á brott ok kvað hann eigi þar lengr vera skyldu, Sturl. ii. 230; so also, ef bóndi heitr griðmann sinn af vist foráttalaust, Grág. i. 157; eða heitið mik héðan, Ls. 7; ek var heitinn út ( turned out) fjórum sinnum, Sighvat:—with prep., heita á e-n, to call upon one (for help); hón hét á konur at skilja þá, Landn. 49: to exhort one (in battle), hét á Hólmrygi, Hkm. 2; Úlfr hét á oss, Hkr. iii. (in a verse); Gísli spratt upp skjótt ok heitr á menn sína, at skýli, Gísl. 22: to invoke one (a god, saint), hann trúði á Krist, en hét á Þór til sjófara ok harðræða, Landn. 206; hann heitr nú á fulltrúa sína Þorgerði ok Irpu, Fb. i. 213; ef ek heit á guð minn, Mar.; á Guð skal heita til góðra hluta, Sól. 4.

3. part. pass. hight, called; sú gjöf var heitin gulli betri, Ad. 9; löskr mun hann æ heitinn, Am. 57, Fms. vi. 39 (in a verse); sá maðr mun eigi ílla heitinn ( will not get a bad report) í atferð sinni, Sks. 55 new Ed.

β. heitinn, the late, of one dead; eptir Odd heitinn föður sinn, Dipl. iv. 13; Salgerðr h., the late S., Vm. 37: very freq. in mod. usage, hann Jón heitinn, hún Guðrún heitin, etc.

II. absol. or intrans., in which case pres. bisyllabic heiti (not heit), to be hight, be called, as in Goth. the pass. of haitan; Andvari ek heiti, A. am í hight, Skv. 2. 2; Ólafr heiti ek, Fms. x. 226; ek heiti Ari, Íb. (fine); Jósu vatni, Jarl létu heita, Rm. 31; Óðinn ek nú heiti, Yggr ek áðan hét, Gm. 54; Gangráðr ek heiti, Vþm. 8; Ask veit ek standa, heitir Yggdrasill, Vsp. 19: esp. freq. in an hist. style in introducing a person for the first time, Mörðr hét maðr, hann átti dóttur eina er Unnr hét, móðir hennar hét Þorgerðr, Rútr hét bróðir hans, Nj. 1, 2; þau áttu eptir dóttur er Þuríðr hét, hinn elzti son Bjarnar hét Grímkell, Ísl. ii. 4; Oddr hét maðr, son Önundar breiðskeggs, hann átti þá konu er Jórunn hét; annarr son þeirra hét Þóroddr en annarr Þorvaldr, Þuriðr hét dóttir Odds en önnur Jófriðr, 121, 122; Þorsteinn hét maðr, hann var Egilsson, en Ásgerðr hét móðir Þorsteins, 189; þau gátu son, ok var vatni ausinn ok hét Þórólfr, 146, etc.; and in endless instances answering to Engl. there was a man, and his name was ( he was hight) so and so. The ancients said, hve (or hversu) heitir þú, ‘how’ art thou named? Germ. wie heisst du? thus, hve þú heitir? hve þik kalla konir? answer, Atli ek heiti, and hve þú heitir, hála nágráðug? Hrímgerðr ek heiti, Hkv. Hjörv. 14–17; hve sú jörð heitir, hve sá himinn heitir, hversu máni heitir, hve sjá sól heitir, etc., Alm. 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 34, Vþm. 11, 13, 15, 17; the northern Icelanders still say, hvers’ (i. e. hversu) heitir maðrinn, sælir verið þér, hvörs’ heitir maðrinn? answer, Hrólfr heitir hann, Asgrímsson að norðan, Sig. Pétr. in Hrólfr (a play), p. 4: in mod. usage, hvat ( what) heitir þú? hvað heitir þú? Eg heiti Jón, Stef. Ól.: the same phrase occurs now and then in old writers, hvat heitir bær sjá? Ld. 234; hvat heitir hón? Helga heitir hón, Ísl. ii. 201 (Cod. Holm. hvart = hversu?): as also in the poem Fsm. (but only preserved in paper MSS.) 9, 11, 13, 19, 23, 31, 35, 37; but hve, 46, 47.

β. of places, often with dat. and prep. of the place; á þeim bæ er á Brjámslæk heitir, Bs. i. 379; land pat er í Hvammi heitir, Gísl. 121; bær hans hét á Stokkum, Fb. iii. 324; á þeim bæ er at Hóli heitir, Hrafn. 5; ok því heitir þat síðan í Geitdal, 3; bær heitir á Bakka, á Meðalhúsum, at Búrfelli, á Auðúlfsstöðum, at Svínavatni, í Vestrhópi, í Sléttadal, Ísl. ii. 322–325.

2. to be called, reckoned so and so; þá heitir hón sönn at sök, then she stands convicted, N. G. L. i. 351; þú skalt frá þessum degi frjáls maðr heita, Ld. 50; heit hvers manns níðingr ella, Nj. 176; heldr en h. kotkarl, eigi er þat nafn fyrir-lítanda, at heita húskarlar konungs, Sks. 270; sá er vill heitinn horskr, Hm. 61.

3. reflex., hétomc, to name oneself or to be called; hétomc Grímnir, hétomc Gangleri, einu nafni hétomc aldregi, hétomc Þundr fyrir þat, Gm. 46, 48, 54.

B. With dat., [cp. Goth. fauraga heitan; A. S. hâtan, pret. het; Germ. verheissen]:—to promise, with dat. both of the person and thing, or the thing in infin., or absol.; heita hörðu, to threaten, Am. 78; h. góðu, Sól.; h. bölvi, Hdl. 49; afarkostum, Fms. i. 75; hann heitr þeim þar í mót fornum lögum, Ó. H. 35; engu heit ek um þat, 167; mantú nokkut hverju þú hézt mér í fyrra, Anal. 190; at lítið mark sé at, hverju þú heitr, Fms. vii. 120; fyrir þau hin fögru fyrirheit er þú hézt þeim manni, er bana-maðr hans yrði—þat skal ek efna sem ek hét þar um, i. 217; kom Þorsteinn þar, sem hann hafði heitið, as he had promised, 72; þú munt göra okkr slíka sæmd sem þú hefir heitið, Nj. 5; Njáll hét at fara, 49.

II. to make a vow, the vow in dat., the god or person invoked with prep. and acc. (h. á e-n), cp. A. above; þat sýndisk mönnum ráð á samkomunni, at h. til verðr-bata, en um þat urðu menn varla ásáttir hverju heita skyldi, vill Ljótr því láta h. at gefa til hofs, en bera út börn en drepa gamal-menni, Rd. 248; þá heitr Ingimundr prestr at bóka-kista hans skyldi á land koma ok bækr, Bs. i. 424; ok skyldu menn taka at heita, þeir hétu at gefa …, 483; hét Haraldr því til sigrs sér, at hann skyldi taka skírn, Fms. i. 107; eptir þat hét hón miklum fégjöfum á hinn helga Jón biskup, Bs. i. 201 and passim, esp. in the Miracle-books.

III. reflex. and pass. to plight oneself, be betrothed; þá sá hón þat at ráði ok með henni vinir hennar at heitask Þórólfi, Eg. 36; þeim hétumk þá þjóðkonungi, Skv. 3. 36: to betroth, varkat ek heima þá er (hón) þér heitin var, when she (the bride) was given to thee, Alm. 4; kom svá, at Bárði var heitið meyjunni, that the maid was betrothed to B., Eg. 26.

2. to vow, plight one’s faith; þeir hétusk reka Hákon ór landi, Jd.: to vow one’s person to one, at hann heitisk hinum heilaga Ólafi konungi, Hkr. iii. 288: to bind oneself, þá menn er honum höfðu heitisk til föruneytis, Fms. vii. 204.

(að), v.

1) to work elaborately, bestow great pains on, prepare carefully (hón gerði honum ok klæði öll, er mest skyldi vanda);

vandaðr, elaborate, highly finished (vandaðr skipabúnaðr);

vandaðar krásir, choice dainties;

2) to pick out the best, choose carefully (muntu þurfa at vanda til ferðar þessar bædi menn ok skip);

3) to find fault with, be particular about, care, mind, with a negative (vanda lítt um siðu manna); vanda ek eigi, þótt sá sé drepinn, I mind not though he be killed; vanda um e-t við e-n, to find fault with one for a thing, complain of;

4) refl., vandast, to become difficult, precarious (þykki mér nú vanda málit); impers., vandast um e-t, it becontes difficult.

* * *

að, to make elaborately, take care and pains in a work or a choice, to pick out the best, choose; vanda til ferðar bæði menn ok skip, Nj. 122; búa ferð sína ok vanda menn til, Orkn. 108; þat var siðr um ríkra manna börn, at vanda mjök menn til at ausa vatni ok gefa nöfn, Fms. i. 14; þurfti þann stað at vanda, at hann væri sléttr, Eg. 275; vóru menn vandaðir til at varðveita hofin at vitrleik ok réttlæti, Landn. (Append.) 334; svá skal sannaðar-menn vanda at frændsemi við aðilja, at …, Grág. i. 30, 75, ii. 245; vanda skal búa í þingkvöð, at fjár-eign, i. 142; svá skal vanda sögu sem um erlendis víg, i. e. the procedure is the same as, 183; svá skal vanda tíð at eiðfæra ómaga, sem til þess at eiga hreppa-dóm, the same season is to be appointed for it as for h., 245.

2. to work elaborately; þann bæ lét hann mjök vanda, Eb. 26; hón görði honum klæði öll þau er mest skyldi vanda, Fs. 61; láta göra skip ok vanda sem mest, 322; göra drykkju-skála ok vanda sem mest, Fms. i. 290; þú skalt vanda sem mest bæði hátt ok orðfæri ok einna mest kenningar, Fb. i. 215: vandaðr, choice, elaborate; stofu nýja ok vandaða, Eg. 49; skip vandat at öllu sem mest, 68; skip vandat forkunnar-mjök at smíð. Orkn. 332; mikit lið ok frítt ok mjök vandaðan skipabúnað, Fms. x. 36; var vandaðr mjök róðr á drekanum, vi. 309; stöpul vandaðan, Bs. i. 132; vandaðar krásir, choice, Fms. iv. 160; umgörð vandaða, Fs. 97.

3. vanda sig, vanda ráð sitt, to be honest, lead a righteous life, passim; lítt vandaðr, not very honest, Fms, xi. 275; ú-vandaðr, plain, common, dishonest.

II. [ vanda = to carp at, find fault, Ivar Aasen], to object, make difficulties:

1. only in the negative phrase, vanda ekki, not to mind; hann sagði dóttur sinni, at hann mundi eigi vanda at gipta honum dóttur sína, Stj. 206; vanda eigi, to mind not, care not; vanda ek eigi ( I mind not) þótt sá sé drepinn, 181; vanda ekki ( care not) hvárt luklar finnask, Al. 44; vandar eigi þótt þykkt so skipat, 41.

2. to find fault, be fastidious; hvárt sem þær vanda eðr gefa ósæmilig orö, D. N. ii. 16; þá eigu hásetar eigi at vanda þá hlezlu fyrir styrimanni ok fari við svá búit, N. G. L. ii. 275: and thus freq. in mod. speech of Norway, ‘vanda maten’ (cp. Icel. mat-vandr); in Icel. it remains in the phrase, vanda um e-t, to complain of, Eg. 142, 711, Landn. 141, Orkn. 90, Fs. 137, Eb. 144, Gullþ. 26, Dropl. 15.

III. reflex. to become difficult, precarious; nú vandask málit, Nj. 4; vandask ráða-görðin, Fms. vii. 183.

1) (to send out (light etc): The torch shed a bright light on the path ahead.) gefa frá sér

2) (to cast off (clothing, skin, leaves etc): Many trees shed their leaves in autumn.) losa sig við; hleypa hömum

3) (to produce (tears, blood): I don't think many tears were shed when she left.) fella (tár)

•

- shed light on

[sju:(q)a]

vt sýg, saug, sugum, sogið [sɔijɪð̬]

m. an enjoyer, user; hafra njótr = Thor; geisla n. = the fire; and in many poët. compds, hirði-n., etc., all appellations of men, Lex. Poët.: in pr. names, Sig-njótr, a victor; Þór-njótr, Baut.:— a mate = nautr, drekka njóts minni, Fms. vi. 52, v. l. njóts-minni, n. [still in Norway called njös-minne, Ivar Aasen, in the new Edition of his Dict., of a cup drunk by customers after striking a bargain]:—a kind of ‘earnest-cup;’ sendi hann honum eina skál fulla mjaðar, ok bað hann drekka njótsminni (mótsminni is an error), hér með, segir konungr, vil ek gefa þér, Sveinn, jarlsnafn, etc., Fms. vi. 52: the suggestion at the end of the article is therefore true.